وکیل حضانت فرزند پسر و دختر | شرایط نگهداری نکات حقوقی درمورد حق حضانت

کودکان برای رشد و نمو خود نیازمند پرورش در محیط امن و چارچوبی بنام خانواده هستند و اهمیت این موضوع بحدی است که قانونگذار مواد ۴۰ تا ۴۷ قانون حمایت از خانواده و همچنین ۱۱۶۸ الی ۱۱۷۹ قانون مدنی را در مورد شرایط حضانت فرزند بدان اختصاص داده است اما قبل از آن لازم بر آن دیدیم که که در ابتدا به تعریف حضانت از لحاظ لغوی و سپس شرایط اعطای آن به یکی از والدین و موارد سقوط آن بپردازیم.

لغت حضانت در قانون مدنی و حمایت از خانواده هیچ معنایی ندارد و تعریف نشده است ولی این چنین گفته می شود که حضانت فرزند یعنی نگه داشتن و تربیت کردن فرزندان، تهیه تمام لوازم و وسایل برای ادامه ی زندگی، رشد و تربیت روحی و جسمی کودک مثل تهیه ی البسه، خوراک ، مسکن و خدمات بهداشتی و موارد دیگر گفته می شود اما آنچه که لازم به ذکر است این میباشد که قانون من باب مسئله حضانت بیشتر به جنبه پرورش جسمی کودک توجه دارد تا به جنبه تربیتی و پرورش اخلاقی. هیچکدام از والدین حق اولویت حضانت را نمی توانند از خود ساقط و یا به والد دیگر تحمیل کند و حضانت فرزند برای پدر و مادر در قانون مشخص است.

موانع حضانت فرزند

۱. طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی در صورتی که در زمانی که حضانت فرزند با مادر است وی دچار بیماری خاص و یا جنون شود و یا اگر با شخص دیگری ازدواج بکند، پدر می تواند حضانت فرزندش را به کمک وکیل حضانت فرزند برعهده بگیرد اما در طلاق توافقی میتواند به این صورت باشد که با توافق زوجین فرزندان میتوانند کماکان پس از ازدواج مادر نیز تحت حضانت مادر باقی بمانند.

جنون فقط مخصوص مادر نیست حتی اگر پدر نیز جنون داشته باشد حق حضانت از وی برداشته می شود.
اگر مادر ازدواج کند و شوهر سابق وی در قید حیات باشد حضانت فرزند به پدر منتقل می شود و اگر پدر فوت شده باشد حضانت فرزند برعهده مادر است و به جد پدری نمی رسد.
در برخی مواقع زن هنگام طلاق حضانت فرزند را در ازای بخشش مهریه از شوهرش می گیرد، اگر زن بعد از طلاق با مرد دیگری ازدواج کند دیگر نمی توانند طلب مهریه کند و حضانت طفل به پدر او برگردانده خواهد شد.

۲. طبق ماده ۱۱۳۷ قانون مدنی اگر هریک از والدین توانایی مراقبت از کودکی که حضانت آن بر گردن آن هاست را نداشته و به عوامل پایین دچار شده باشند حضانت از آن ها ساقط می شود.

نکاتی در مورد حضاخت فرزند:

اگر یکی از والدین کودک فوت شده باشد، نگهداری و حضانت فرزند به والدی که در قید حیات است سپرده می شود زیرا هیچکس مانند والدین نمی توانند از فرزندان نگهداری کنند و حضانت فرزند را برعهده بگیرند.( ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی )
اگر پدر و مادر کودک هر دو فوت شده باشند حضانت فرزند با جد پدری وی است، زیرا پدر بزرگ کودک نسبت به تمام دارایی و امور دیگر فرزند خود آگاهی دارد. زمانی که جد پدری نیز در قید حیلات نباشد، حضانت کودک به خویشان به ترتیب درجات ارث می رسد.
پس از این که ۷ سالگی کودک به پایان رسید دادگاه براساس مصلحت فرزند باید حضانت را به پدر و یا مادر بدهد و در هر حالت نفقه کودک بر عهده ی پدرش است. طبق ماده ۶ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ مادر یا هرکسی که حضانت فرزند را برعهده دارد می تواند این نفقه را از پدر این کودک بگیرد.

حضانت فرزند زیر ۷ سال

اگر فرزند زیر ۷ سال بود و طلاق در خانواده صورت گرفت در این حالت فرزند نه به سن بلوغ و نه رشید حساب می شود و در این چنین شرایطی کودک به دلیل وابستگی و حساسیت سنی باید پیش مادر خود باشد. پس تا ۷سالگی حضانت فرزند برای مادر است.

حضانت فرزند بالای ۷ سال(غیر رشید)

بعد از تمام شدن ۷ سالگی فرزند مادر اولویت خودرا در حضانت از دست می دهد و اگر در مورد حضانت فرزند والدین دچار مشکل شوند دادگاه مصلحت کودک را در الویت قرار داده و با مراجع صالح دادگاه تصمیم می گیرد که بر اساس شرایط چه کسی صلاحیت نگه داری و حضانت کودک را دارد. ( ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده مصوب۱۳۹۱ ) اما در صورتیکه پدر به اعتیاد و … دچار شود(آنچه که در ادامه به عنوان مصداقهای عدم مواظبت از کودک آورده خواهد شد.)

حق حضانت در صورت جدایی زن و مرد

تا زمانی که پدر و مادر با یکدیگر زندگی می کنند، بچه ها در کانون خانواده بزرگ می شوند و رشد می کنند و بنابراین حضانت معنای حقوقی خاصی برای والدین ندارد. زمانی حضانت از جهت حقوقی اهمیت می یابد که زن و مرد از یکدیگر جدا می شوند و ممکن است هر دو حضانت طفل را تقاضا کنند یا هر دو از نگهداری فعل خودداری نمایند.

جدایی زن و مرد ممکن است به صورت متارکه و بدون طلاق باشد، مثل اینکه زوجین در دو مسکن جداگانه زندگی می کنند. همچنین زن و مرد ممکن است به دلیل انحلال عقد ازدواج از یکدیگر جدا شده باشند. در هر دو حالت، چنانچه پدر و مادر حضانت طفل را تقاضا کنند، طبق ماده (۱۱۶۹) قانون مدنی تا هفت سالگی مادر و پس از آن پدر اولویت خواهد داشت، اعم از اینکه طفل پسر یا دختر باشد: «برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی می کنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است».

حق حضانت در صورت فوت یکی از والدین

هرگاه یکی از والدین فوت کند، حق حضانت و نگهداری طفل با پدر یا مادری خواهد بود که زنده است. ماده (۱۱۷۱) قانون مدنی در این خصوص مقرر می دارد که در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آنکه زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد». منظور از «قیم» در این ماده «وصی» است و قانون گذار دچار سهو قلم شده است، زیرا وصی توسط ولی و قیم توسط دادگاه تعیین می شود. در هر حال منظور ماده روشن است. با فوت پدر، مادر حضانت اطفال را به عهده می گیرد ولو اینکه پدر برای اطفال وصی تعیین یا دادگاه برای آنها قیم انتخاب کرده باشد.

تکلیف به حضانت

هر گاه زن و مرد هر دو از حضانت طفل خودداری کنند، در این صورت آیا می توان مادر را تا سن هفت سالگی و پدر را برای بعد از آن الزام به حضانت کرد. در خصوص الزام پدر به حضانت شک و تردیدی وجود ندارد و در جاهایی که وفق قانون حضانت طفل با پدر است، اگر پدر از حضانت خودداری کند، به آن الزام می شود.

اما در مورد مادر مسئله خیلی روشن نیست. از یک طرف، ماده (۱۱۶۸) قانون مدنی حضانت را هم حق و هم تکلیف پدر و مادر می داند. از طرف دیگر، ماده (۱۱۶۹) قانون مدنی از اولویت مادر در حق حضانت صحبت کرده است نه از الزام او به حق حضانت، در ماده (۱۱۷۲) قانون مدنی نیز تصریح شده است که هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنهاست از نگاهداری او امتناع کنند »

حضانت طفل تا هفت سالگی اولویت دارد و بنابراین می تواند تقاضای حضانت نکند. اما اگر زن تقاضا کرد و حضانت به وی داده شد، دیگر نمی تواند از آن خودداری کند و در صورت امتناع به آن الزام می شود. تفسیر اول بیشتر با مصلحت طفل همراه است در حالی که تفسیر دوم بیشتر با مبانی فقهی حضانت هماهنگ است.

نکته ای دیگر در مورد وکیل حضانت فرزند

در قانون مدنی چیزی در مورد کفر نوشته نشده است اما براساس شرع، کفر نیز موجب می شود که حضانت فرزند را از دست بدهند. هر کدام از والدین که مدعی شوند که طرف دیگر صلاحیت حضانت فرزند را ندارد، باید توسط وکیل حضانت فرزند اسناد و مدارک بسیار معتبر و قانع کننده ای به دادگاه ارائه دهند و طبق قاعده ” البینه علی المدعی ” حضانت کودک را از والد سلب کند. اگر مردی کودک خود را که زیر ۷ سال سن دارد به مادر ندهد،مادر می تواند با مراجعه به دادگاه و بدون تشریفات خاصی و بدون نوبت به کار آن رسیدگی می شود و حضانت فرزند به مادر سپرده می شود. این افراد با مراجعه به وکیل خانواده می توانند به راحتی تمام این مراحل را طی کنند.